Innerlijke criticus loslaten? Vier tips om er je vriend van te maken.

“Die jurk staat je voor geen meter!”, “Oordeel je nou alweer over iemand?”, “Durf jij jezelf een goede vriendin te noemen?” Herken je ze? Zijn het zinnen die jij ook wel eens tegen jezelf zegt? Grote kans dat jouw innerlijke criticus aan het woord is.

Luister je liever dan dat je leest? Check dan deze aflevering van de podcast over dit onderwerp.

 Je innerlijke criticus is dat irritante stemmetje in je hoofd dat ongevraagd op een negatieve, strenge en veroordelende toon tegen je praat. De innerlijke criticus is nogal perfectionistisch en slaat je bij de kleinste fout om de oren. Het stemmetje hoor je ook alleen wanneer je iets fout doet. Het herinnert je nooit aan je sterke kanten of topprestaties. Je kunt de innerlijke criticus vergelijken met iemand op een bijrijdersstoel die de chauffeur vertelt hoe hij moet autorijden. In de psychologie heet dit fenomeen het superego.

De vier gedaantes van de innerlijke criticus

• De aanvaller keurt openlijk en bijna agressief af wat je doet en denkt, bijvoorbeeld: “Je mag geen fouten maken”.
• De ‘behulpzame’ innerlijke criticus praat op een vermanende toon en zegt bijvoorbeeld “Je kunt er beter niet aan beginnen, want dat wordt niks”.
• De vermomde innerlijke criticus is aanwezig wanneer je je schuldig voelt, je schaamt of wanneer je bijvoorbeeld het gevoel hebt dat je tekortschiet.
• De onzichtbare laat van zich horen wanneer iemand bij jou een gevoelige snaar raakt.

Bijna iedereen heeft, in meerdere of mindere mate, last van deze innerlijke criticus. Als hij de overhand krijgt, kunnen negatieve en irreële gedachtes en gevoelens leidend worden. Dat is onder andere desastreus voor je zelfvertrouwen en creativiteit. Het goede nieuws is dat je innerlijke criticus jou wil behoeden voor mislukking en teleurstelling. Hij wil je veilig houden. En dat is ergens best een fijne gedachte. Het is belangrijk dat je innerlijke criticus jouw bondgenoot wordt. Dat hij zijn werk doet op het moment dat jij dat wilt. Maar hoe doe je dat?

Tips innerlijke criticus loslaten

• Erken dat je een innerlijke criticus hebt.
• Schrijf op wat de innerlijke criticus tegen je zegt. Kun je achterhalen waarom jouw innerlijke criticus dit zegt? Welke trigger of belemmerende overtuiging ligt eraan ten grondslag? Kun je de boodschap ombouwen tot een positieve formulering?
• Sta open voor je innerlijke criticus. Steekt hij de kop op? Realiseer je dan dat hij goede bedoelingen heeft. Benoem dat eventueel. “Ik weet dat je me wilt helpen, maar dit is niet het juiste moment.”
• Doe een schrijfoefening. In het boek ‘Writing alone and with others’ geeft Pat Schneider een schrijfoefening om van je innerlijke criticus af te komen. Het is de moeite waard om deze oefening te doen. Mij hielp het in elk geval. Ik heb ‘m iets aangepast, zodat je hem breder kunt gebruiken dan voor het schrijven van teksten alleen, zoals in het boek staat.

Schrijfoefening innerlijke criticus loslaten

Gun jezelf de tijd om deze oefening te doen. Maak er voldoende tijd voor vrij, zet de telefoon en eventuele andere stoorzenders uit.

Stel jezelf voor in een open vlakte, bijvoorbeeld een woestijn waar je tot aan de horizon kunt kijken zonder dat er obstakels te zien zijn. Je staat aan de kant van de weg.

Vanuit de verte zie je een bus jouw kant uitkomen. De bus rijdt naar je toe en komt naast je tot stilstand. De deur van de bus gaat open en een voor een komen er mensen uit. Iedereen die uitstapt, heeft een mening over jou (je moeder/vader, broer/zus, vriend(in), basisschool leraar, een random stranger op straat, …).

De persoon met de grootste mond komt als eerste naar buiten. Laat iedereen uitstappen en hem/haar vertellen wat ze willen zeggen.

Schrijf het op.

De wat stillere mensen die achterin de bus zitten, hebben misschien iets heel anders tegen je te zeggen, dan de mensen met hun grote mond. Nadat je hebt opgeschreven wat alle mensen tegen je hebben gezegd, kun je eventueel met een of meer van hen een dialoog aangaan.

Hopelijk helpen de tips en de schrijfoefening jou om van je innerlijke criticus een vriend te maken!